دانشگاه‌ها به چه نوع «فعالیت داوطلبانه معنادار» توجه می‌کنند؟

در نظام آموزشی آمریکای شمالی، فعالیت داوطلبانه تنها به معنای «انجام کار خوب» نیست. دانشگاه‌های آمریکا و کانادا علاوه بر موفقیت تحصیلی، شخصیت دانشجو، حس مسئولیت‌پذیری اجتماعی و تعهد او نسبت به جامعه را نیز به‌طور جدی ارزیابی می‌کنند. به همین دلیل، فعالیت داوطلبانه نه‌تنها پنجره‌ای برای شناخت دانشجو است، بلکه فرصتی است تا دانشجو مسیر رشد فردی خود را نشان دهد.

اما بسیاری از دانش‌آموزان فعالیت داوطلبانه را صرفاً به‌عنوان «سابقه‌ای برای پذیرش دانشگاه» می‌بینند و تنها برای پر کردن ساعات لازم، مشارکتی سطحی انجام می‌دهند. برای مثال چند ساعت کمک در یک رویداد محلی یا شرکت در پاکسازی محیط همراه با گرفتن یک عکس برای ثبت فعالیت. این نوع کارها شاید زمان را پر کنند، اما «معنا» ایجاد نمی‌کنند.

پس دانشگاه‌ها دقیقاً به چه نوع فعالیت داوطلبانه‌ای توجه می‌کنند؟

نخست، استمرار و صداقت.

اگر دانش‌آموز به حوزه پزشکی علاقه دارد، مشارکت مداوم در بیمارستان‌ها یا خانه سالمندان بسیار مؤثر است. اگر به محیط‌زیست علاقه‌مند است، فعالیت طولانی‌مدت در سازمان‌های محیط‌زیستی یا خیریه‌ها اعتبار بیشتری ایجاد می‌کند. دانشگاه‌ها به «عمق» توجه می‌کنند نه «تعداد». مشارکت ثابت در یک مرکز به مدت شش ماه یا بیشتر بسیار اثرگذارتر از فعالیت‌های پراکنده است.

دوم، فعالیتی که نشان‌دهنده رهبری و تأثیرگذاری باشد.

فراتر رفتن از یک نقش ساده و تلاش برای بهبود فعالیت یا هدایت دیگران، دانشگاه را متقاعد می‌کند که دانش‌آموز فردی با توان رهبری است. برای مثال، اگر دانش‌آموز در یک برنامه آموزشی برای نوجوانان مسئول طراحی بخش‌هایی از برنامه یا آموزش داوطلبان جدید باشد، ارزش بسیار بالایی دریافت می‌کند.

سوم، فعالیتی که حساسیت نسبت به مسائل اجتماعی و روحیه ابتکار را نشان دهد.

کمک به بی‌خانمان‌ها، کمپین‌های محیط‌زیستی یا پروژه‌های آگاهی‌بخشی درباره سلامت روان، فعالیت‌هایی هستند که از کمک مستقیم فراتر رفته و ارزش اجتماعی ایجاد می‌کنند. در آمریکا و کانادا موضوعاتی مانند حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر، تنوع و توسعه پایدار بسیار مهم‌اند؛ بنابراین مشارکت در چنین حوزه‌هایی دید وسیع و همدلی دانش‌آموز را نشان می‌دهد.

اکنون این پرسش مطرح می‌شود که چگونه می‌توان فعالیت داوطلبانه مناسب پیدا کرد؟

مراکز اجتماعی، مدارس، سازمان‌های خیریه و مؤسسات مذهبی همگی پذیرای داوطلبان جوان هستند. همچنین وب‌سایت‌هایی مانند Volunteer Canada، GoVolunteer و JustServe امکان جست‌وجوی فرصت‌های داوطلبانه بر اساس منطقه را فراهم می‌کنند. بهتر است فعالیت‌هایی انتخاب شوند که با علایق فرد مرتبط‌اند. علاقه‌مندان به محیط‌زیست می‌توانند در پاکسازی، کاشت درخت یا کمپین‌های بازیافت شرکت کنند. علاقه‌مندان به حوزه سلامت نیز می‌توانند در بیمارستان‌ها یا مراکز مراقبت از سالمندان داوطلب شوند. مهم‌ترین نکته انتخاب فعالیتی است که فرد بتواند با علاقه و به‌طور مستمر ادامه دهد.

برای آغاز فعالیت داوطلبانه لازم نیست انگیزه‌ای بزرگ وجود داشته باشد. آنچه اهمیت دارد تجربه عملی «کمک کردن از سر صداقت» است. فعالیت داوطلبانه صادقانه دانش‌آموز را دگرگون می‌کند؛ احساسات، قدردانی و مسئولیت‌پذیری که در این مسیر شکل می‌گیرد، به درس‌هایی تبدیل می‌شود که هیچ‌گاه در کلاس درس یافت نمی‌شود. بسیاری از دانش‌آموزان می‌گویند: «داوطلبی به من فهماند که حتی یک کار کوچک می‌تواند اثر بزرگی داشته باشد.»

در مقابل، فعالیت‌های داوطلبانه‌ای که تنها برای پر کردن ساعات انجام می‌شوند، می‌توانند مشکل‌ساز باشند. دانشگاه‌ها در گزارش‌ها یا مقالات مربوط به داوطلبی به‌سرعت عدم صداقت را تشخیص می‌دهند. اگر دانش‌آموز نتواند به پرسش «از این فعالیت چه آموختی؟» پاسخی واقعی بدهد، این تجربه چیزی جز اتلاف وقت نیست.

فعالیت داوطلبانه واقعی «رشد فردی در فرآیند کمک به دیگران» است. شاید این کمک برای دیگران کوچک باشد، اما برای دانش‌آموز می‌تواند به یک آگاهی بزرگ تبدیل شود. هنگامی که فعالیت داوطلبانه با صداقت انجام شود، دانشگاه‌ها تنها «فهرست فعالیت‌ها» را نمی‌بینند، بلکه «عمق انسانی» پنهان در پس آن را مشاهده می‌کنند.

در نهایت، فعالیت داوطلبانه چک‌لیستی برای پذیرش دانشگاه نیست؛ بلکه فرآیندی برای شناخت جهان و گسترش خود است. وقتی نگاه دانش‌آموز از طریق خدمت به جامعه عمیق‌تر می‌شود، او به‌تدریج ویژگی‌های یک رهبر را کسب می‌کند؛ همان چیزی که دانشگاه‌ها به‌دنبال آن هستند. آغاز داوطلبی تنها برای پذیرش ایرادی ندارد، اما اگر از سر صداقت شروع شود، نتیجه آن بسیار فراتر رفته و به رشد واقعی در زندگی تبدیل خواهد شد.

این همان دلیل اصلی است که دانشگاه‌های آمریکای شمالی برای فعالیت‌های داوطلبانه ارزش زیادی قائل‌اند.